کاربرد صحیح افعال شد، گشت و گردید

فعل‌های شد، گشت و گردید در برخی منابع به نام‌های فعل ربطی یا فعل عام از آنها یاد شده است؛ این افعال روی دادن حالتی را بیان می‌کنند.

مثال

لباسم کثیف شد

در این جمله لباس حالتی را پذیرفته است که در این جمله کثیف شدن است.

افعال اسنادی (است، بود، شد، گشت و گردید) در زبان فارسی تنها به این سه فعل محدود نمی‌شوند و باید دو فعل است و بود را در این طبقه قرار داد. دیگر مشتقات این افعال در زمان‌های مختلف، حالت منفی، امر و نهی نیز از افعال اسنادی محسوب می‌شود.

فعل شد

فعل شد در ادبیات فارسی در معانی مختلفی از جمله شدن، رفتن و گذشتن به کار رفته است. اگر شد در معنای رفتن یا گذشتن به کار رود؛ از دسته افعال اسنادی خارج می‌شود. البته کاربرد شد در معنای رفتن و گذشتن در فارسی امروز رواج کمی دارد.

گر عمر بشد عمر دگر داد خدا
گر عمر فنا نماند نک عمر بقا

فعل‌های گشت و گردید

این افعال تنها در صورتی اسنادی محسوب می‌شوند که معنای شدن از آن اراده گردد. فعل گشت و گردید اگر در معنای چرخیدن، جستجو کردن و گردش کردن به کار روند؛ اسنادی نیستند.

گشتم نبود، نگرد نیست!

https://typeo.top/blog/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%D8%AF-%D8%B5%D8%AD%DB%8C%D8%AD-%D8%A7%D9%81%D8%B9%D8%A7%D9%84-%D8%B4%D8%AF%D8%8C-%DA%AF%D8%B4%D8%AA-%D9%88-%DA%AF%D8%B1%D8%AF%DB%8C%D8%AF

 

 

مطابقت نهاد و فعل

در زبانهایی که فعل دارای شناسنامه است مثل فارسی و عربی و آلمانی، منطقا نهاد از نظر شمار باید با فعل مطابقت کند (مفرد با مفرد، جمع با جمع)؛ اما زبان ها تابع چنین منطقی نیستند بلکه تابع کاربرد اهل زبان اند، به عبارت دیگر، تابع منطق سخن گویان هر زبان اند.

 

در دستور زبان فارسی اگر نهاد جمع و جاندار باشد، با فعل جمع می آید؛ اما، اگر نهاد جمع و جاندار نباشد، فعل می تواند مفرد بیاید یا جمع.

اگر به اسم بی جان شخصیت انسانی داده شود، در حکم جاندار قرار می گیرد. گیاهان و اعضای زوج بدن و بعضی از کلمات که در آنها تغییر واقع گردد و زمان را برساند به ها و – ان جمع بسته می شود.

به طور عادی نهاد از جهت شخص و شناسه با فعل مطابقت دارد. در جمله زیر، کلمه دانش آموزان به صورت جمع به کار رفته است، پس فعل متناسب با آن نیز جمع است.

 

دانش آموزان وارد کلاس شدند.

همیشه این طور نیست مواردی هم وجود دارد که سبب اختلاف نهاد و فعل می‌شود.

اگر نهاد انسان و مفرد باشد، فعل می‌تواند برای ادای احترام به صورت جمع به کار برده شود.

 

https://typeo.top/blog/%d9%85%d8%b7%d8%a7%d8%a8%d9%82%d8%aa-%d9%86%d9%87%d8%a7%d8%af-%d9%88-%d9%81%d8%b9%d9%84/

نگارش صحیح اعداد در فارسی

عدد و معدود همیشه در کنار هم بوده‌اند. عدد کلمه‌ای است که برای شمردن اشیا و اشخاص به کار می‌رود و اسمی که به وسیله عدد شمرده می‌شود؛ معدود نام دارد. در جمله زیر سه عدد و سال معدود است. معدود، در فارسی پس از عدد به کار می‌رود.

محمد سه سال در آلمان زندگی کرد.

 

بسی رنج بردم در این سال‌ سی
عجم زنده کردن بدین پارسی

انواع عدد در فارسی

عدد در زبان فارسی به چهار دسته تقسیم می شوند:

عدد اصلی

عدد اصلی از حیث ساختار کلمه، شامل دو دسته عدد اصلی ساده و عدد اصلی مرکب است. اعداد اصلی ساده به اعدادی گفته می‌شود که ساختمان آنها یک جزیی است و قابل تفکیک نیست و اعداد اصلی مرکب به اعدادی گفته می‌شود که ساختمان آنها یک جزیی است و قابل تفکیک نیست.

https://typeo.top/blog/%d9%86%da%af%d8%a7%d8%b1%d8%b4-%d8%b5%d8%ad%db%8c%d8%ad-%d8%a7%d8%b9%d8%af%d8%a7%d8%af-%d8%af%d8%b1-%d9%81%d8%a7%d8%b1%d8%b3%db%8c/

«را» نشانه مفعول چیست؟

در ادبیات فارسی «را» گاهی نشانه مفعول است و گاهی حرف اضافه که در معنای برای به کار می‌رود. در برخی متون قدیمی هیچ نقشی نمی‌پذیرد و یک جزء اضافی در جمله محسوب می‌شود که به آن فَکِّ اضافه می‌گویند.

 

مفعول کلمه‌ای است که همراه با افعال گذرا مانند خوردن، شستن، زدن و … و در پاسخ به چه کسی را؟ و چه چیزی را؟ می‌آید و معمولاً از یک اسم یا گروه اسمی تشکیل شده است.

هدیه‌ها می‌داد هر درویش را
تا بیابد نطق مرغ خویش را

در مصراع اول این بیت، «را» در معنای «به» حرف اضافه و نشان متمم، و در مصراع دوم نشان مفعول صریح است و تشخیص آن، چندان دشوار نیست.

را به عنوان نشانه مفعول باید بلافاصله پس از مفعول بیاید. این در حالی است که به مرور زمان، این امر حتی از طرف نویسندگان به‌نام نیز دچار تحریف و اشکال شده است. این اشکال معمولاً در جمله‌های دوبخشی (پایه و پیرو) رخ می‌دهد که با حرف «که» عطف می‌شوند.

https://typeo.top/