فعل مضارع اخباری چیست؟

فعل مضارع اخباری به فعلی گفته میشود که از انجام کاری در حال یا آینده‌­ی نزدیک خبر می­‌دهد. «می» استمراری با قرار گرفتن بر سر بن مضارع، دوره­‌ای از زمان را که از حال شروع می‌شود، به آینده می‌رساند.

 

• روش ساخت فعل مضارع اخباری

می + بن مضارع + شناسه­‌های فعل َم، ی، َد، یَم، ید، َند

می + رو + م: می‌­روم، می‌‌­روی، می­‌رود و … من به همراه مریم به بازار می روم.

 

• فعل مضارع اخباری منفی

برای منفی کردن «ن» را بر سر می فعل مضارع اخباری، قرار می دهیم،

ن + می+ بن مضارع + شناسه­‌ها

نمی‌­روم، نمی‌­روی، نمی‌رود و … من به بازار نمی روم.

• روش مجهول کردن فعل مضارع اخباری

برای ساختن مجهول مضارع اخباری، می را از سر فعل اصلی بر می داریم و به مضارع ساده فعل «شدن» اضافه می‌کنیم.

صفت مفعولی + می + بن مضارع شدن + شناسه‌ها

دیده + می + شو + ی: دیده می‌­شوم، دیده می‌­شوی، دیده می‌­شود و … او همیشه در این مکان دیده میشود.

• کاربردهای فعل مضارع اخباری

بیان فعل در زمان آینده

فردا به خانه مریم می‌­روم و وسایل شما را می رسانم.

https://typeo.top/blog/%d9%81%d8%b9%d9%84-%d9%85%d8%b6%d8%a7%d8%b1%d8%b9-%d8%a7%d8%ae%d8%a8%d8%a7%d8%b1%db%8c-%da%86%db%8c%d8%b3%d8%aa-%d9%85%d8%ab%d8%a7%d9%84-%d9%88-%d9%81%db%8c%d9%84%d9%85/

 

فعل مضارع التزامی

التزام از نظر لغوی بر وزن افتعال عربی است؛ یعنی کاری را لازم و واجب دانستن است؛ تعریف مضارع التزامی در زبان فارسی انجام گرفتن کاری را در زمان حال به صورت الزام (باید)، شک وتردید، شرط، آرزو و خواهش بیان می کند. فعل مضارع التزامی وظیفه نشان دادن زمان حال یا آینده و تعداد مخاطبان را در جمله به عهده دارد.

ساختمان فعل مضارع التزامی

چگونه فعال مضارع التزامی را تشیخص دهیم و آن بسازیم؟

برای ساخت فعل مضارع التزامی، پیشوند صرفی «ب» را بر سر بن مضارع (فعل امر بدون ب) گذاشته و شناسه‌های متصل فاعلی را به آن  اضافه می‌کنیم:

ب + بن مضارع + َم/ ی/ َد/ یم/ ید/ َند

بروم، بروی، برود، برویم، بروید، بروند…. اگر زبان انگلیسی یاد نگیری، از دانش آموزان عقب می مانی.

شیوه تشخیص فعل مضارع التزامی

برای تشخیص فعل مضارع التزامی به دنبال نشانه‌­هایی مثل گویا، شاید، کاش، اگر و خانواده فعل‌­هایی مثل باید، خواست و توانست در جمله بگردیم. ترکیب این کلمات با فعل مضارع التزامی معانی غیرقطعی یا احتمالی مثل آرزو، میل، تشویق، خواست، دعا، امید، شرط، شک، لزوم را منتقل می‌­کند. به این مثال­‌ها دقت کنید:

زهرا خبر داد و گفت احتمالا بیاید.

کاش محمد به دیدن برادرش برود.

https://typeo.top/blog/%d9%81%d8%b9%d9%84-%d9%85%d8%b6%d8%a7%d8%b1%d8%b9-%d8%a7%d9%84%d8%aa%d8%b2%d8%a7%d9%85%db%8c/

 

فعل مضارع ساده

فعل مضارع ساده،ساده‌­ترین شکل فعل است که با چسبیدن شناسه‌­ها به بن فعل ساخته می شود. هیچ حرف یا فعل دیگری در ساخت آنها وجود ندارد.

 

ساخت فعل مضارع ساده

چگونه فعل مضارع ساده را تشخیص دهیم؟

بن مضارع + شناسه‌­های َم، ی، _، یم، ید، َند

هستم،هستی،هستیم، روم، روی، روید

 

کاربرد مضارع ساده

۱ –نسیم شمال می خواست مردم را علیه فساد و استبداد برانگیزد. به جای « برانگیزد » که فعل پیشوندی است، اگر فعل ساده بگذاریم باید ساخت مضارع التزامی به کار ببریم…نسیم شمال می خواست مردم را علیه فساد و استبداد بشوراند.

۲ – در فعل مستقبل از مصدر « خواستن » به عنوان فعل کمکی.

مثال :

خواهم خورد  – خواهی خورد  –  خواهد خورد – خواهیم خورد  – خواهی خورد – خواهند خورد.

۳ – از مصدر « داشتن » به جای مضارع اخباری.

کتابی دارم که تصاویر قشنگی دارد.

 

https://typeo.top/blog/%d9%81%d8%b9%d9%84-%d9%85%d8%b6%d8%a7%d8%b1%d8%b9-%d8%b3%d8%a7%d8%af%d9%87-%d9%85%d8%ab%d8%a7%d9%84-%d9%88-%d9%81%db%8c%d9%84%d9%85/

صفت فاعلی چیست؟

صفت واژه یا گروهی از واژه‌ها است که قبل یا بعد از اسم مى آید، و آن‌ را با ویژگى یا مفهومى همراه مى‌کند و درباره آن توضیح می‌دهد.

صفت فاعلی را یکی از وابسته‌های پسین اسم تعریف کرده‌اند که در دسته صفت‌های بیانی قرار می‌گیرد و  پس از اسم می‌آید؛ با کسره به اسم افزوده می‌شود و چگونگی و مشخصات اسم را از قبیل رنگ، قد، شکل، وضع، حجم، مزه، اندازه، مقدار، ارزش، فاعلیت، مفعولیت و نسبت بیان می‌کند.

 

صفت فاعلی از آن نمونه صفت‌های بیانی است که معنای فاعلیت را دارد و بر کننده کار یا دارنده معنی دلالت می‌کند یا آن که مفهوم انجام عملی را به موصوف (اسم) نسبت می‌دهد. صفت فاعلی از صفت‌های ترکیبی است و همواره یکی از ساختارهای مشتق، مشتق-مرکب یا مرکب دارد.

چگونگی ساخت صفت فاعلی

زبان فارسی از راهکارهای متفاوتی برای ساخت صفت فاعلی بهره می گیرد که همه آنها بر مفهوم « انجام دهنده کار یا دارنده و پذیرنده حالت » دلالت دارند. برای نمونه، پسوندهای اشتقاقی « َ نده »، «- ان » ، « – گار » ، « – گر » ، « – کار »، « – ا »، « – ار » همگی بر مفهوم فاعلیت دلالت دارند و واژه های جدید را ذیل این معنای خاص تولید می کنند.  البته علاوه بر بن مضارع، در مواردی، بن ماضی، اسم ذات، صفت، قید یا فعل امر و … نیز با پسوندها ترکیب می‌شوند و صفت فاعلی می‌سازند. به این نوع از صفت‌های فاعلی، صفت‌های فاعلی مشتق گفته می‌شود.

https://typeo.top/blog/%d8%b5%d9%81%d8%aa-%d9%81%d8%a7%d8%b9%d9%84%db%8c-%da%86%db%8c%d8%b3%d8%aa%d8%9f/

کاربرد صحیح افعال «است»، «هست» و «می‌باشد»

شما تفاوت های کاربرد افعال «است» و «هست» را می دانید؟ تفاوت فعل «می باشد» با این دو کلمه را چطور؟ در این مقاله از تایپو می خواهیم کاربرد صحیح این افعال و تفاوت آن ها با هم را بررسی کنیم.

شاید برای شما پیش آمده باشد که در زمان نوشتن بعضی متن ها و یا حتی در پیام های متنی با دوستان خود، در استفاده از برخی افعال دچار تردید شوید. از نمونه افعالی که ممکن است در زمان استفاده از آن ها کمی دچار شک شویم، کاربرد «است»، «می باشد» و «هست» است. اگرچه شاید تمییز دادن فعل “می باشد” از دو فعل دیگر کمی ساده تر است، اما گاهی ما در همین مورد هم دچار تردید در استفاده می شویم.

یکی از دلایلی را که می توان برای پیش آمدن این اشتباه ها نام برد، شاید گسترش امکان چت کردن و استفاده اشتباه از این افعال در متن های محاوره ای و روزمره باشد. ما در گفتگوهای معمولی با دوستان خود زیاد به صحت نگارش آن ها دقت نمی کنیم و این کار در طولانی مدت باعث شده تا این اشتباهات جا افتاده و رواج پیدا کند.

در این مقاله، می خواهیم ببینیم که شکل درست استفاده از این افعال چگونه است. پس با ما در تایپو همراه باشید تا ببینیم کاربرد صحیح افعال «است»، «هست» و «می باشد» به چه شکل است و هر یک از این افعال را چطور باید در جای مناسب استفاده کنیم.

تفاوت های افعال «است» و «هست»

همانطور که گفتیم، تشخیص کاربرد صحیح فعل «می باشد» کمی نسبت به دو فعل دیگر ساده تر است و بنابراین، چه بهتر که ابتدا «است» و «هست» را بررسی کنیم. در ادامه، این دو فعل را از جنبه های مختلف مورد بررسی قرار داده و کاربردهای صحیح هریک را جداگانه می بینیم.

https://typeo.top/blog/%da%a9%d8%a7%d8%b1%d8%a8%d8%b1%d8%af-%d8%a7%d8%b3%d8%aa-%d9%87%d8%b3%d8%aa-%d9%85%db%8c%e2%80%8c%d8%a8%d8%a7%d8%b4%d8%af/

فعل آینده (مستقبل) چیست?

فعل آینده در زبان های ایرانی از دوره باستان تاکنون با تحولاتی همراه بوده است. در فارسی باستان ساخت خاصی به نام آینده وجود نداشت و غالباً از وجه التزامی برای اشاره به آینده استفاده می شد. برای فعل در زبان فارسی دو زمان وجود دارد: گذشته، حال و آینده.

 

زمان گذشته با فعل‌های ماضی و زمان آینده با فعل‌های مضارع (حال) و مستقبل (آینده) تشخیص داده می‌شود. فعل آینده از فعل‌هایی است که به طور خاص بر زمان آینده دلالت می‌کند و مانند فعل‌های مضارع، میان زمان حال و آینده مشترک نیست.

ساختار فعل آینده

مضارع ساده فعل خواستن + بن مضارع (فعل اصلی)

خواهم رفت، خواهی رفت، خواهد رفت و……

علی از این کشور خواهد رفت.

برای منفی شدن فعل آینده، ن نفی بر سر فعل کمکی می‌آید و به ابتدای فعل اصلی می‌چسبد:

ن + مضارع ساده خواستن + بن ماضی

خانواده ی رضایی از این محله نخواهند رفت.

کاربرد فعل آینده

•  اولین و واضح ترین کاربرد فعل آینده  اشاره به وقوع فعل در زمان آینده است.
• دومین کاربرد وقوع فعل در آینده با شرط همراه باشد.

اگر امروز به بازار بیایی من هم خواهم آمد.

فارسی­ زبانان امروزی در گفتار و نوشتار خود، به جای استفاده از فعل آینده از مضارع اخباری استفاده می‌کنند به همین دلیل کاربرد آن کمتر شده است.

https://typeo.top/blog/%d9%81%d8%b9%d9%84-%d8%a2%db%8c%d9%86%d8%af%d9%87-%d9%85%d8%b3%d8%aa%d9%82%d8%a8%d9%84-%da%86%db%8c%d8%b3%d8%aa-%d8%b3%d8%a7%d8%ae%d8%aa%d8%a7%d8%b1-%d9%88-%d9%85%d8%ab%d8%a7%d9%84/

فعل مجهول چیست و چگونه ساخته می شود؟

فعل مجهول فعلی است که به مفعول نسبت داده می‌شود و به نهادی که قبلاً در جملهٔ معلوم، مفعول بوده است، نسبت می‌دهند. فعل را می‌توان کلمه‌ای دانست که عهده‌دار مشخص کردن زمان وقوع فعل، شخص، وجه و معلوم یا مجهول بودن جمله است.

معلوم یا مجهول با نهاد بودنِ فاعل یا مفعول در جمله مشخص می‌شود. فعلی را که فاعل (نهاد) آن معلوم باشد فعل معلوم می‌گویند؛

لیلا کتاب را آورد.

فعل این جمله (آورد) معلوم است، زیرا آن را به نهاد (لیلا) نسبت داده‌ایم. صورت مجهول این جمله چنین است: کتاب آورده شد. فعل این جمله (آورده شد) مجهول است زیرا آن را به نهاد جدید (کتاب) نسبت داده‌ایم که در جملهٔ معلوم، مفعول بود. فعلی که فاعل آن معلوم نباشد فعل مجهول نامیده می‌شود.

مجهول کردن جملهٔ معلوم

برای تبدیل جملهٔ معلوم به مجهول، ابتدا باید نهاد جملهٔ معلوم را حذف کنیم، سپس مفعول جملهٔ معلوم را نهاد جمله مجهول قرار دهیم و اگر «را» یعنی نقش‌نمای مفعول داشته باشد، آن را حذف کنیم. سپس شناسهٔ فعل مجهول را با نهاد جدید منطبق سازیم. فرمول تبدیل فعل معلوم (که الزاماً باید گذرا به مفعول باشد) به مجهول چنین است:

صفت مفعولی فعل + صرف فعل «شدن»  فعل اصلی جمله به شکل “بن ماضی+ه” می نویسیم سپس از “شدن” فعلی متناسب با شناسه و زمان فعل اصلی میاوریم

مثال:

من نامه را خواهم فرستاد.

 

https://typeo.top/blog/%d9%81%d8%b9%d9%84-%d9%85%d8%ac%d9%87%d9%88%d9%84-%da%86%db%8c%d8%b3%d8%aa-%d9%88-%da%86%da%af%d9%88%d9%86%d9%87-%d8%b3%d8%a7%d8%ae%d8%aa%d9%87-%d9%85%db%8c-%d8%b4%d9%88%d8%af%d8%9f/

نشانه های جمع در فارسی

نشانه‌های جمع در زبان فارسی به دو دسته تقسیم می‌شوند: نشانه‌های جمع فارسی و نشانه‌های جمع عربی. نشانه‌های فارسی تنها به ها و ان محدود می‌شود؛ اما نشانه‌های جمعی که از زبان عربی به فارسی راه پیدا کرده‌اند؛ شامل ات، ون و ین است. علاوه بر نشانه‌های جمع، برخی کلمات عربی را به صورت جمع مکسر نیز می‌توان جمع بست.

 

نشانه‌های جمع فارسی (ها و ان)

به کار بردن نشانه های دو گانه ی « ها » و « ان » که نشانه های اصلی جمع در زبان فارسی است  دارای قواعد و در عین حال استثناهای فراوان است.

نشانه ی جمع « ها » با هر نوع کلمه ای جمع می شود.

این نشانه به خصوص در زبان محاوره متداول تر از نشانه ی « ان » است تا جایی که کلمات مختوم به « ه » با این علامت جمع می بندند هر چند جمع بستن این گونه کلمات با نشانه ی « ها » سبب اجتماع دو حرف « ه » می شود و به همین سبب اشکال در تکلم پرهیز از آن را تجویز می کند و لذا با « ان » جمع می بندند؛ مثال:

گناه ها، پادشاه ها، سیاه ها 

جمع این کلمات با نشانه ی « ان » فصیح تر و زیباتر است. نشانه ی « ان » تنها با برخی از کلمات همراه می شود و به کار بردن آن در همه ی موارد، مانند کاربرد نشانه ی « ها » میسر نیست.

https://typeo.top/blog/%d9%86%d8%b4%d8%a7%d9%86%d9%87-%d9%87%d8%a7%db%8c-%d8%ac%d9%85%d8%b9-%d8%af%d8%b1-%d9%81%d8%a7%d8%b1%d8%b3%db%8c/

صفت مفعولی چیست؟

صفت را کلمه یا یکی از اجزای گروه اسمی دانسته‌اند که وظیفه بیان حالت، مقدار، شماره یا یکی از چگونگی‌های اسم یا گروه اسمی را به عهده دارد و توضیحی درباره اسم می‌دهد یا آن را مقید یا محدود می‌کند. صفت مفعولی با اتفاق نظر همه دستورشناسان ساختاری و کلاسیک در کنار صفت‌های ساده، فاعلی، نسبی و لیاقت از انواع صفت بیانی شناخته می‌شود.

 

دستورشناسان  صفت بیانی را صفتی همراه اسم تعریف می‌‌کنند که اغلب پس از آن می‌آید و اسم با کسره بدان افزوده می‌شود و این صفت چگونگی و مشخصات اسم را از قبیل رنگ، قد، شکل، وضع، حجم، مزه، اندازه، مقدار، ارزش، فاعلیت، مفعولیت و نسبت بیان می‌کند.

صفت مفعولی، صفتی است که مفهوم وقوع فعلی را به موصوف خود نسبت می‌دهد؛ یعنی واقع شدن کاری را به اسم (موصوف) نسبت می‌دهد.

 

تفاوت صفت مفعولی با صفت فاعلی

صفت فاعلی، خود کننده کار است. اما صفت مفعولی چنین توانایی را ندارد.

صفت فاعلی: پایین آمده  (خودِ موصوف پایین آمده)

صفت مفعولی: دست‌نوشته (این را دیگری نوشته است)

 

چگونگی ساخت صفت مفعولی

بن ماضی+ ه

سوخته، نوشته

گاهی ه از آخر صفت مفعولی می‌افتد و همان بن ماضی، معنی مفعولی می‌دهد.

خواست خدا این بود.

گاهی لفظ شده را نیز به این ساخت اضافه می‌کنند.

 

https://typeo.top/blog/%d8%b5%d9%81%d8%aa-%d9%85%d9%81%d8%b9%d9%88%d9%84%db%8c-%da%86%db%8c%d8%b3%d8%aa%d8%9f/

کاربرد صحیح افعال شد، گشت و گردید

فعل‌های شد، گشت و گردید در برخی منابع به نام‌های فعل ربطی یا فعل عام از آنها یاد شده است؛ این افعال روی دادن حالتی را بیان می‌کنند.

مثال

لباسم کثیف شد

در این جمله لباس حالتی را پذیرفته است که در این جمله کثیف شدن است.

افعال اسنادی (است، بود، شد، گشت و گردید) در زبان فارسی تنها به این سه فعل محدود نمی‌شوند و باید دو فعل است و بود را در این طبقه قرار داد. دیگر مشتقات این افعال در زمان‌های مختلف، حالت منفی، امر و نهی نیز از افعال اسنادی محسوب می‌شود.

فعل شد

فعل شد در ادبیات فارسی در معانی مختلفی از جمله شدن، رفتن و گذشتن به کار رفته است. اگر شد در معنای رفتن یا گذشتن به کار رود؛ از دسته افعال اسنادی خارج می‌شود. البته کاربرد شد در معنای رفتن و گذشتن در فارسی امروز رواج کمی دارد.

گر عمر بشد عمر دگر داد خدا
گر عمر فنا نماند نک عمر بقا

فعل‌های گشت و گردید

این افعال تنها در صورتی اسنادی محسوب می‌شوند که معنای شدن از آن اراده گردد. فعل گشت و گردید اگر در معنای چرخیدن، جستجو کردن و گردش کردن به کار روند؛ اسنادی نیستند.

گشتم نبود، نگرد نیست!

https://typeo.top/blog/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%D8%AF-%D8%B5%D8%AD%DB%8C%D8%AD-%D8%A7%D9%81%D8%B9%D8%A7%D9%84-%D8%B4%D8%AF%D8%8C-%DA%AF%D8%B4%D8%AA-%D9%88-%DA%AF%D8%B1%D8%AF%DB%8C%D8%AF